Odtworzenie przez Towarzystwo Przyjaciół Rzeki Łeby
tarlisk troci i łososia w rzece Łebie
przed mostami przy ulicy Staromiejskiej i Armii Krajowej
w Lęborku.


Koncepcja odtworzenia tarlisk łososia i troci w rzece Łebie w centrum miasta Lęborka wynikała z dostrzeżonej ich stopniowej degradacji. Procesy korytowe spowodowały wyniesienie żwiru z miejsc tarliskowych, a dopływ biogenów zarastanie tradycyjnych miejsc tarliskowych roślinnością zanurzoną. Zamiast niezbędnego do rozrodu ryb litofilnych żwiru dno przed mostami zalegał gruz, kamienie, resztki skorup ceramicznych, poprzerastane roślinnością wodną, scementowane gliniastym piaskiem.
W następstwie tego stanu rzeczy mimo wzrostu liczebności tarlaków obecnych w okolicach Lęborka, coraz mniej z nich wybierało do rozrodu koryto rzeki Łeby na korzyść jej dopływów, Okalicy i Strugi Rybnickiej. Aby przywrócić przyrodniczą i edukacyjną funkcję odbywanego w centrum miasta, atrakcyjnego również turystycznie, tarła dużych szlachetnych ryb- należało przywrócić parametry dna rzeki zgodne z biologią rozrodu łososia i troci.


Materiał wydobyty z dna rzeki.
fot. Kamil Lisiecki

Dostarczanie żwiru.
fot. Kamil Lisiecki


Układanie żwiru na dnie rzeki.
fot. Andrzej Pigła

Nieocenioną pomoc okazał w tym względzie mgr inż. Józef Jeleński, najlepszy obecnie krajowy ekspert- praktyk w zakresie wspomagania tarła naturalnego, który przybył do Lęborka na zaproszenie TPRŁ i po dwudniowej wspólnej wizji lokalnej wykonał, z wykorzystaniem dostarczonych przez Towarzystwo materiałów źródłowych i fotograficznych, kompleksowe opracowanie „Zakres możliwych działań dla odtworzenia tarlisk łososia i troci w rzece Łebie w Lęborku”. Ponadto w żwirowni Jerzego Rudnickiego w Kębłowie Nowowiejskim wskazał właściwy materiał, który winien być użyty w planowanych przedsięwzięciach. Opracowanie J. Jeleńskiego zostało przekazane Regionalnemu Zarządowi Gospodarki Wodnej wraz z pozytywną opinią ZO w Słupsku. Po zapoznaniu się z uwagami RZGW zlecono s.c. „Geodezja” przygotowanie niezbędnej dokumentacji geodezyjnej. Towarzystwo we własnym zakresie przygotowało również „Dokumentację fotograficzną stanu technicznego brzegów rzeki Łeby na odcinkach przewidzianych do odbudowy tarlisk” oraz szkice sytuacyjne wraz z opisem będące roboczym projektem odtworzenia tarlisk już z uwzględnieniem postulatów RZGW.Całość dokumentacji przekazano RZGW Gdańsk i po uzyskaniu zgody na realizację ostatecznej wersji projektu wykonanie prac zlecono Przedsiębiorstwu Robót Specjalistycznych, Produkcji i Handlu Rewers z siedzibą w Bożympolu Wielkim (właściciel Stanisław Formela).
Prace odtwarzające tarliska wykonano w dniach 13-15 i 17 09. 2005r w oparciu o wymienione wyżej opracowanie J. Jeleńskiego na podstawie zatwierdzonych przez RZGW szkiców sytuacyjnych zawierających opis techniczny przedsięwzięcia. Materiał kamienno-żwirowy zakupiony w firmie „TRANS-RUD” z Nowej Wsi Lęborskiej na miejsce prac dostarczany był samochodami samowyładowczymi ze Żwirowni w Kębłowie. Do prac użyto koparki z przedłużonym ramieniem wyposażonej w tzw. włókę.


Odtworzenie tarliska powyżej mostu w ulicy Staromiejskiej


Po zdjęciu na odcinku 15,5 mb warstwy dna o średniej grubości 0,3 m zastąpiono ją frakcją kamienną i żwirową. Bezpośrednio przed mostem ułożono materac kamienny o długości 2,5 mb stanowiący stabilizujące dno zabezpieczenie przeciwerozyjne. Z użytych do jego budowy 12 ton kamieni o rozstępie 50-500 mm uformowano jednocześnie i odpowiednio wyprofilowano (prace ręczne bezpośrednio w korycie rzeki) koronę bystrza. Następnie na 13 mb (licząc od górnej krawędzi materaca w górę rzeki) ułożono i wyprofilowano 66 ton żwiru tarliska o uziarnieniu 16-50 mm.


Ręczne modelowanie dna.
fot. Marian Ślęzak

Przejście materaca kamiennego
w żwir tarliska.
fot. Kamil Lisiecki

Odtworzenie tarliska powyżej mostu w ulicy Armii Krajowej


W związku z geodezyjnie udokumentowanym obniżeniem dna rzeki na odcinku przewidywanych prac średnio o 0.285 m w stosunku do dna pierwotnego, RZGW Gdańsk wyraził zgodę na uzupełnienie wyerodowanej warstwy materiałem kamienno-żwirowym. Po powierzchniowym oczyszczeniu miejsca przyszłego tarliska położono w sposób identyczny jak przy ul. Staromiejskiej 12 ton materaca kamiennego o długości 2,5 mb i 62 tony żwiru tarliska o uziarnieniu 16-50 mm na długości 13 mb koryta. Grubość warstwy materiału kamienno-żwirowego wyniosła średnio 0,285 m.
Wykonanie prac dofinansował Powiat Lęborski i Gmina Miasto Lębork ze środków Powiatowego i Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Powyżej mostu przy ul. Armii Krajowej umieszczona została tablica informująca o udziale finansowym Powiatu Lęborskiego i Miasta Lęborka w odbudowie tarlisk. Odtworzenie tarlisk w centrum miasta spełniło zarówno cel przyrodniczy- na ich terenie trocie przystąpiły w szerokim zakresie do tarła budując ok. 30 gniazd tarłowych, jak i edukacyjno-społeczny- mieszkańcy z doskonałych punktów widokowych mogli przez ponad miesiąc poznawać biologię rozrodu dużych ryb litofilnych. Inwestycja uatrakcyjniła turystycznie Lębork i Powiat Lęborski.


fot. Tomasz J. Borowiecki

Migawki z tarła naturalnego na odtworzonych tarliskach.
Kliknij aby zobaczyć ciekawe ujęcia.


Trotki01
fot. Tomasz J. Borowiecki
Trotka02
fot. Piotr Boniaszczuk
Trotki03
fot. Tomasz J. Borowiecki

Opracowanie: Zygmunt Lisiecki

   
             ©ToBoki;©
STATYSTYKI ODWIEDZIN